BORCI ZA ZDRAVLJE
Imunitet i imuni sistem našeg tela. Kako limfni organi, koštana srž i žlezda timus čuvaju naš organizam?
Sistem odbrane odnosno imuni sistem ljudskog tela koji je zadužen za naš imunitet sastavljen je od velikog broja organa i sistema sudova, poput limfnih sudova, ali i od pojedinih ćelija i proteina. Unutrašnje i spoljašnje površine tela su prva barijera protiv patogena (mikroorganizama koji ugrožavaju naš organizam). Ove površine uključuju kožu i sve mukozne membrane, koje čine specifičnu vrstu mehaničkog zaštitnog zida našeg organizma.
Nekoliko stvari čini ovaj zaštitni zid i naš imunitet:
Prirodne čovekove antibakterijske supstance mogu onesposobiti različite patogene iz okoline u ranoj fazi odbrane. Određeni enzim koji se nalazi u pljuvački poznat kao lizozim, sastojci disajnih puteva i produkti suznih žlezda mogu uništiti ćelijske zidove bakterija.
Mnogi patogeni koji se unose inhalaciono mogu se zaustaviti zahvaljujući mukoznoj tečnosti u bronhijama i zatim se izbacuju iz organizma karakterističnim pokretima cilija.
Većina patogena koji ulaze u naš organizam zajedno sa hranom obično se uništavaju delovanjem želudačne kiseline, kao i delovanjem mnogobrojnih enzima gastrointestinalnog trakta.
Normalna bakterijska flora, odnosno bezopasne bakterije koje se nalaze na koži i na mnogim mukoznim membranama u telu takođe pomažu u odbrani od infektivnih agensa.
Kašalj i kijavica predstavljaju reflekse koji takođe može pomoći u eliminaciji patogena.
Limfni organi i imunitet
Imunološki sistem sastoji se od organa koji kontrolišu proizvodnju i sazrevanje ćelija koje deluju protiv patogena, limfocita. Koštana srž i timus, žlezda iznad srca i iza kostiju dojke, predstavljaju primarne limfoidne organe.
Koštana srž proizvedi ćelije imunog sistema. Neke od ovih odbrambenih ćelija, kao što su takozvani T limfociti, diferenciraju se u timusu. To znači da se tamo razvijaju u ćelije koje su sposobne da prepoznaju antigene, karakteristične molekule na površini mikroorganizama.
Sekundarni limfni organi su mesto gde odbrambene ćelije rade svoj pravi posao. Ovi organi uključuju, na primer, limfne čvorove, slezinu, tonzile i druga specijalizovana tkiva u mukoznim membranama creva. Na ovim mestima, odbrambene ćelije imaju stalan kontakt sa patogenima.
Koštana srž i imunitet
Koštana srž je tkivo slično sunđeru koje se nalazi unutar kostiju. Većina odbrambenih ćelija se proizvodi, a zatim se i razmnožava u koštanoj srži. Postoji 5 tipova belih krvnih zrnaca leukocita koji su zaduženi za naš imunitet. Potom migriraju iz koštane srži u krvotok i dostižu u druge organe i tkiva, gde se odbrambene ćelije specijalizuju i sazrevaju. Po rođenju, većina kosti sadrži crvenu koštanu srž koja aktivno stvara odbrambene ćelije. U toku života, sve više i više crvene koštane srži prelazi u masno tkivo. Odrasli imaju crvenu koštanu srž samo u određenim kostima, na primer u rebrima, grudnoj kosti i karličnoj kosti.
Timus i imunitet
Timus je u potpunosti razvijen kod dece. Od adolescencije pa nadalje, polako se pretvara u masno tkivo. Organ u obliku žlezde nalazi se u nivou iznad srca. Određene odbrambene ćelije se diferenciraju u timusu: T limfociti ili T ćelije, između ostalog odgovorne za koordinaciju urođenog i adaptivnog imunog sistema.
T ćelije se kreću kroz naš organizam i stalno nadgledaju površine svih ćelija uočavajući neku promenu. Da bi mogli da rade ovaj posao na pravi način, oni uče i sazrevaju upravo u timusu.
Kada dođu u kontakt sa stranim telom, T ćelije se pretvaraju u takozvane T efektorske ćelije, koje pokreću i regulišu različite odbrambene reakcije. Ova vrsta ćelija uključuje i ćelije ubice, koje mogu uništiti ćelije zaražene patogenom. T pomoćne ćelije su još jedna vrsta efektorskih ćelija, koja podržavaju druge ćelije imunog sistema u svom radu.
Milan Popović